Historia górowskiej chirurgii

Bardzo miłą niespodziankę przygotował dla wszystkich górowian dr Wacław Grzebieluch. Oto bowiem ukazała się książka „Chirurgia dolnośląska i opolska 1945 – 2009”. W monografii tej nasz powszechnie znany i lubiany lekarz opracował rozdział zatytułowany: „Oddział chirurgiczny szpitala powiatowego w Górze”.

Dr Wacław Grzebieluch opisał w nim historię oddziału chirurgicznego od 1945 roku po dzień dzisiejszy. Monografia ta wydana została z okazji 64 "Kongresu Towarzystwa Chirurgów w Polsce”, które odbyło się w dniach 16 – 19 września br. we Wrocławiu.
Książka nie jest dostępna w sprzedaży, stąd warto rozdział poświęcony historii i osiągnięciom górowskich chirurgów Państwu zaprezentować. Ze względu na obszerność tekstu pozwoliłem go sobie podzielić ba kilka części, które będę publikował systematycznie.
Państwu Wacławowi i Mirosławie Grzebieluchom dziękuję za wyrażenie zgody na publikację rozdziału na moim blogu.

„Po wojnie szpital w Górze organizowali: zdemobilizowany z wojska kapitan, lekarz medycyny Stanisław Szozda oraz przybyły do miasta dr Adam Pławiński. Swą siedzibę miał w zdewastowanym budynku poniemieckiego szpitala powiatowego. 3.06. 1945 r. budynek szpitala przejęła z rąk wojsk radzieckich administracja polska. Dr Adam Pławiński powołany został na stanowisko dyrektora szpitala i wespół z dr Włodzimierzem Korobko organizowali ochronę zdrowia nielicznych jeszcze mieszkańców (2600 osób narodowości polskiej i 24 osoby niemieckiej) przy ich wielkiej materialnej pomocy.

W połowie czerwca 1945 r. otworzono szpital podzielony na część męską i żeńską. 1.01.1946 r. otrzymał on nazwę Szpital Powiatowy. Pierwsza zachowana, udokumentowana wzmianka w księdze głównej jest pod nr. 81 z dnia 18.08. 1945 r. – chora J.M. skierowana przez dr. Adama Pławińskiego. W tym czasie operacje, głównie pilne i cięcia cesarskie, wykonywali: dr Adam Pławiński, dr Włodzimierz Korobko i przybyły do miasta dr Marian Hagiele.
W latach 1951 – 1957 oddziałem kierował dr Roman Wybieralski. W tych latach pracował także jako chirurg dr Andrzej Pawłowski, prawdopodobnie późniejszy ordynator chirurgii w Chojnowie.

Od 1957 do 1958 r. oddziałem kierował dr Stanisław Phont. Ciekawostką z tego czasu jest fakt, że szpital otrzymał stół ortopedyczny „Grucy” (do dzisiaj na wyposażeniu), a składał go dr Phont razem ze swoim przyjacielem dr Janem Mollem. Późniejszym nestorem kardiochirurgii w Łodzi.
(Jan Moll 4 stycznia 1969 próbował jako pierwszy w Polsce przeszczepić serce, bez powodzenia. Było to trzynaście miesięcy po pierwszej na świecie transplantacji serca przeprowadzonej w Kapsztadzie przez prof. Christiana Barnarda – uwaga R.M.)

Pełny i właściwy rozwój oddziału chirurgicznego rozpoczął się z chwilą objęcia ordynatury 1 maja 1958 roku przez dr Stanisława Pawłowskiego, przybyłego ze Świdnicy. W tym okresie w oddziale pracował dr Edward Przybylski (1965 – 1967) i od 1966 r. dr Wacław Grzebieluch, a od 1967 do 1987 r. Walerian Dawidson, absolwent wrocławskiej Akademii Medycznej. W oddziale wykonywano wówczas wszystkie operacje jamy brzusznej i całą chirurgię urazów kostno – stawowych, neurotraumatologię czaszki, operacje kamicy układu moczowego i prostatektomie, a młodzi leakrze Wacław Grzebieluch i Walerian Dawidson, otworzyli specjalizacje w dziedzinie chirurgii, co było ewenementem w tamtych latach w szpitalu w Górze.

W 1963 r. ukończono generalny remont budynku szpitala i oddział chirurgiczny powiększył się do 45 łóżek. Utworzono także salę opatrunkową i gipsową. Blok operacyjny rozbudowano tak, że miał już dwie sale operacyjne – septyczną i aseptyczną, a na wyposażenie otrzymał pierwszy z prawdziwego zdarzenia aparat do znieczulania ogólnego. Oddział chirurgiczny otrzymał cystoskop, którym wykonywano wiele badań. Mimo braku anestezjologa wprowadzono znieczulenie ogólne połączone z intubacją i stosowaniem środków zwiotczających, wykonywane na początku przez ordynatora, później przez asystentów. W okresie tym ugruntowała się pozycja oddziału chirurgicznego jako takiego, w którym warto się leczyć i operować.

W 1970 r. ordynaturę objął dr Zygmunt Mańkowski przybyły z Nowego Sącza i pełnił tę funkcję do roku 1982. W tym okresie Wacław Grzebieluch, Walerian Dawidson i Zbigniew Pielichowski uzyskali pierwszy stopień specjalizacji w chirurgii ogólnej, w roku 1977 dr Wacław Grzebieluch zdał przed komisją Akademii Medycznej w Poznaniu egzamin na drugi stopień specjalizacji w chirurgii ogólnej.

W okresie tej ordynatury wprowadzono i wykonano całkowite wycięcie żołądka i amputację odbytnicy w przypadku raka. W tym czasie dr Mańkowski 2 operacje ran serca, obie zakończone pomyślnie, a Wacław Grzebieluch obu rannych znieczulał. Był to także fakt medialny odnotowany przez „Gazetę Robotniczą” i „Słowo Polskie”. Wykonywano również operacje sutka, operacyjne usztywnienie rusztowania kostnego w urazach klatki piersiowej, operacje stawów rzekomych i w małym zakresie strumektomie.

Dr Wacław Grzebieluch kierował wówczas Punktem Krwiodawstwa, który w szczytowym okresie przed likwidacją w 1999 r. produkował 1000 litrów krwi rocznie. Prowadzona w nim była serologia i produkcja osocza.